Avonturen op Samoa: antropologie in de lokale bus

Op onze eerste dag op Samoa, één van de Pacific islands waar veel Nieuw-Zeelanders oorspronkelijk vandaan komen, wandelden we door hoofdstadje Apia. Het was bewolkt en regende, maar het was alsnog heerlijk warm vergeleken met winters Auckland en een goede dag om rustig te wennen aan de overgang tussen Nieuw-Zeeland en dit tropische eiland. Op de kleurrijke markt werd keihard de muziek van Moana gespeeld, de Disneyfilm die ons vele weken voorpret voor dit tripje had bezorgd. We dronken ergens een lekkere koffie, gingen naar het Nationaal Museum om over de (koloniale) geschiedenis van het land te weten te komen, liepen langs de haven, kletsen wat met locals en ik deed me tegoed aan papaya, mijn lievelingsfruit dat daar overal aan de bomen hangt.

De daaropvolgende dagen scheen de zon gelukkig wel en was het een waar tropisch paradijs. We maakten met een auto een dagtrip rond het "hoofdeiland" Upulu, dat je in ongeveer 4 uur helemaal rondgereden kunt hebben. We zwommen in een natuurlijk zwembad in een rots onder een kathedraal (!), reden door mooie groene bergen, lunchten aan een van de witte zandstranden en zwommen in de spectaculaire ToSua ocean trench: een gat van 30 meter diep dat in verbinding staat met de oceaan. Door van een enorme houten ladder af te dalen kom je in het water, helder turquoise en vol vissen, om daar zielsgelukkig en onder de indruk van hoe tof de natuur is rond te dobberen. Zonder twijfel de allermooiste plek waar ik ooit gezwommen heb!

Met de ferry vertrokken we een paar dagen later naar Savai'i, het tweede eiland van Samoa, dat qua oppervlakte groter is maar een stuk minder bevolkt en ontwikkeld is dan Upulu.
We slapen aan de noordkust in een traditionele fale aan het strand, een eenvoudige hut met een rieten dak en zonder muren- zodat de zeebries lekker verkoelend werkt 's nachts. We relaxen in de zon en in de schaduw van de palmbomen, zwemmen in de zee en bij een waterval en op zondag mogen we met onze gastvrouw mee naar de kerk, waar iedereen netjes aangekleed voor is en er supermooi gezongen wordt. Dit wordt traditiegetrouw gevolgd door een uitgebreide lunch en de rest van de dag in de schaduw liggen slapen- zondag is tenslotte een rustdag.

Helaas slaat daarna het weer om, en de rest van ons verblijf regent en waait het iedere dag. Beetje jammer op een eiland zoals Samoa, waar de enige activiteiten zich buiten afspelen... Om ons nog een beetje te vermaken nemen we een bus naar een ander deel van het eiland om koffie te drinken bij het enige tentje dat volgens de Lonely Planet géén oploskoffie heeft maar echte espresso.
Voor de laatste twee nachtjes verhuizen we naar de zuidkust, en nemen we een lokale bus van de ene kant van het eiland zo ver mogelijk weg en weer terug, om maar een dagbesteding te hebben.

De lokale busreizen zijn namelijk superleuke inkijkjes in de Samoaanse cultuur. Iedere buschauffeur werkt voor zichzelf, er is geen overkoepelende organisatie, dus ze bepalen zelf hoe laat ze wegrijden en wanneer ze geen zin meer hebben. Daarnaast pimpt elke chauffeur de bus naar eigen smaak qua kleuren en graffiti aan de buitenkant, interieurdecoratie en muziek. Veel Westerse hits worden gespeeld in een Samoaanse versie: een relaxter tempo of juist in Reggaeton-melodie en de teksten worden aangepast, zodat ieder lied een lofzang op Samoa en God wordt.
Er is een duidelijke hiërarchie wanneer het gaat om het afstaan van je stoel als de bus vol begint te worden: jonge meiden en jongens staan automatisch op voor volwassenen en ouderen, en gaan vervolgens bij iemand anders op schoot zitten- of ze die nou kennen of niet. Toen een jongen van in de twintig het een keer in zijn hoofd haalde om mij te laten staan zodat hij kon zitten, werd hij flink op de vingers getikt door een oudere dame.
Er is geen limiet aan hoeveel mensen in één bus passen. We hebben een keer serieus ruim 60 man geteld in onze bus, iedereen bij elkaar op schoot, het gangpad helemaal volgestouwd (dus wanneer iemand van achterin de bus eruit moest, moest een hele groep mensen ook de bus uit om de doorgang vrij te maken), en twee jonge jongens aan de buitenkant van het deurgat hangend.
Als mensen veel bagage of boodschappen meesjouwen, worden ze door een van de jongere mannen geholpen met in- en uitladen.
Naast de "vaste" bushaltes kan iedereen overal uitstappen, je trekt aan een touwtje en de buschauffeur trapt op de rem. Dit kan dus ook betekenen dat je 5x binnen 100 meter stopt. De bus rijdt met liefde van de hoofdroute af om iemand voor de deur van zijn huis af te zetten. Wanneer iemand zin heeft in een snack of boodschappen moet doen, stopt de hele bus en wacht iedereen zonder te mokken gerust 15 minuten voordat we weer verder rijden (!).
Voor twee sociale wetenschappers zijn dit soort busritten alleen al reden genoeg om van Samoa te genieten.

Onze vlucht terug naar Auckland vertrok pas om 22 uur, dus de laatste dag hadden we nog heel wat uren uit te zitten in Apia.. Op internet lazen we dat je bij het chique Sheraton hotel, dat vlakbij het vliegveld ligt, gratis gebruik kan maken van het zwembad en alle faciliteiten als je iets te eten of drinken aan de bar bestelt- dus snel nemen we een taxi om de rest van de dag daar door te brengen. Ideaal!

-----------------------
Korte beoordeling van Samoa als vakantieland:

Extra leuk: het land is niet drukbezocht door toeristen; vanwege de ligging komen er voornamelijk mensen vanuit Nieuw-Zeeland of Australiërs en Amerikanen, maar van massatoerisme is gelukkig geen sprake. De natuur is spectaculair en er zijn geen enge beesten in de jungle. Lokale bevolking is over het algemeen heel hartelijk en aardig. Kokosnoten en papaya in overvloed.

Minpunt: openbaar vervoer op de eilanden is beperkt en een auto huren prijzig. Sowieso is alles duurder dan bijvoorbeeld op Thaise en Indonesische eilanden. Daarnaast was het eten voor ons een drama: alles is gefrituurd (zelfs verse vis wordt in een laag deeg geserveerd), er zijn weinig groenten te krijgen (en als je de mazzel hebt een salade te kunnen bestellen zit die onder de cocktailsaus) en het aanbod is heel eenzijdig. Geen wonder dat diabetes en obesitas zo'n groot probleem zijn onder de Samoanen.
Bij sommige fales is ontbijt en diner inbegrepen (maar wel minimaal) en daarnaast zijn er in de meeste dorpjes praktisch geen eetgelegenheden. Aangezien eten voor ons een groot onderdeel van de hele reiservaring is, was dit soms best wel lastig en konden we niet wachten tot we weer gezond konden eten!

Eindoordeel **** (van de 5 sterren)